watchgujarat: Chanakya Niti: જીવનમાં સુખ અને શાંતિ માણસના કાર્યો પર આધારિત છે. ચાણક્યએ માણસના ભલા માટે ઘણી નીતિઓ વર્ણવી છે. તેમણે તેમના નીતિશાસ્ત્રમાં શું કરવું અને શું ન કરવું તેની વિસ્તૃત સમજણ આપી છે. આવો જાણીએ ચાણક્ય અનુસાર શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિ કોણ છે…
અધિત્યદમ્ યથાશાસ્ત્રમ્ નરો જાનાતિ સત્તમઃ ।
ધર્મોપદેશવિષ્યતમ કાર્યકાર્ય શુભાશુભમ્ ।
જે ધર્મનો ઉપદેશ આપે છે, કામ-અકાર્ય, શુભ-અશુભ કહે છે, આ નીતિશાસ્ત્ર વાંચીને બરાબર જાણે છે, તે વ્યક્તિ શ્રેષ્ઠ છે. આ નીતિશાસ્ત્રમાં ધર્મ સમજાવતી વખતે ચાણક્ય સમજાવે છે કે માણસે શું કરવું જોઈએ, શું ન કરવું જોઈએ. શું સારું છે, શું ખરાબ છે.
તેમણે અહીં જ્ઞાનનું વર્ણન કર્યું છે. જે વ્યક્તિ તેનો અભ્યાસ કરે છે અને તેને પોતાના જીવનમાં લાવે છે તે શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિ છે.
આચાર્ય વિષ્ણુગુપ્ત એટલે કે ચાણક્ય અહીં કહે છે કે જ્ઞાની વ્યક્તિ, નીતિશાસ્ત્ર વાંચ્યા પછી, જાણે છે કે તેના માટે શું કરવું યોગ્ય છે અને શું કરવું યોગ્ય નથી. તેની સાથે તેને કર્મના સારા-ખરાબ વિશે પણ જ્ઞાન મળે છે.
કર્તવ્ય પ્રત્યે વ્યક્તિના જ્ઞાન દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલી આ દ્રષ્ટિ એ ઉપદેશની મુખ્ય ચિંતા અને હેતુ છે. વ્યક્તિનો કાર્ય પ્રત્યેનો ધર્મ એ વ્યક્તિનો ધર્મ કહેવાય છે. અર્થાત્ માણસનો ગુણ અને સ્વભાવ કે અગ્નિના ધર્મ જેવી કોઈ પણ વસ્તુને શરમમાં મૂકવાનો છે અને પાણીનો ધર્મ બુઝાવવાનો છે. તેવી જ રીતે, રાજકારણમાં પણ કેટલીક ક્રિયાઓ ધાર્મિક હોય છે અને કેટલીક ધર્મ વિરુદ્ધ હોય છે.
ગીતામાં કૃષ્ણએ અર્જુનને યુદ્ધમાં ક્ષત્રિયનો ધર્મ એ જ અર્થમાં કહ્યો હતો કે યુદ્ધના મેદાનમાં શત્રુનો સામનો કર્યા પછી યુદ્ધ એ જ ક્ષત્રિયનો ધર્મ છે. યુદ્ધ દરમિયાન શિથિલ થવું અથવા અયોગ્ય થવું એ ડરપોક કહેવાય છે. આ અર્થમાં આચાર્ય ચાણક્ય ધર્મને જ્ઞાન આધારિત માને છે.
